لاله (نام علمی: Tulipa) نوعی گل است. بر طبق روایاتی این گل اصالتاً متعلق به ایران و آسیای میانه بودهاست. بیش از صد نوع لاله امروزه در جهان طبقه بندی شدهاست.
نام گل
به نظر میرسد نام گل لاله از کلمه لال یا همان لعل از زبان سانسکریت به معنی قرمز گرفته شده باشد. در این صورت یا نام این گل منشأ هندی دارد یا کلمه لال در فارسی هم به این معنی به کار میرفتهاست. علیرغم اینکه گل لاله به طور طبیعی در دشتها و کوهستانهای ایران میروید ولی مردم با ذکر گل لاله در واقع گل شقایق در ذهنشان نقش میبندد. حتی گل لالهٔ شعر ترکی «لاله لر» همان شقایق است که در نماهنگ آن آشکار است. نکته جالب در مورد گل شقایق اینکه این گل در واقع نمونه وحشی و کوچکتر گیاه خشخاش است و حتی میتوان از آن مادهای شبیه به تریاک استخراج کرد.
لاله واژگون
لاله واژگون گیاهی است بومی منطقه گستردهای از آناتولی، فلات ایران و کوهپایههای هیمالیا.
آن را گُل اَشک و اشک مریم نیز نامیدهاند زیرا مقداری شبنم در بین این گلها جمع میشود و سپس از گل به پائین میچکد.
عمر این گیاه بسیار کوتاه است. گلدهی آن از اوایل اردیبهشت آغاز میشود و در فصل بارش پایان مییابد.
لاله واژگون از گیاهان علفی پیازدار و چندسالهاست که تاکنون ۱۵ گونه آن در ایران شناسایی شدهاست. گونه زرد کمرنگ متمایل به لیمویی این گلها موسوم به لاله گرگانی بین ۵۰ تا ۸۰ سانتیمتر ارتفاع دارد.
خواص دارویی این گیاه اصولاً در پیاز این گیاه است. پیاز این گیاه داروی مؤثری برای دردهای رماتیسمی و دردهای مفصلی و پاککننده دستگاه کبدی است. البته این گیاه جزء داروهای سمی است و مصرف آن باید زیر نظر پزشک باشد.
اثر ضددردی پیاز گیاه لاله واژگون به علت وجود موادی موسوم به آلکالوئیدهای ایمپریسین و فرتیسین در این گیاه است.
تاکنون شصت گونه از از این گیاه شناخته شدهاست. پیاز آن به صورت یک غده متورم، گوشتدار بوده و دارای مقدار زیادی نشاسته و چندین عامل دارویی است و چون تازه باشد سمی بوده و قابل خوردن نیست، ولی در چین سمیت آن را گرفته و در آشپزی از آن استفاده میکنند.
نويسنده : زهرا مرادي
گياه افزائي ، مباني وروشها ، مترجم دكتر مرتضي خوشخوي ، چاپ چهارم ، 1382